Golcowa - podróż Podkarpackim Szlakiem Architektury Drewnianej.

Kościół parafialny pw. św. Barbary i Narodzenia NMP, źródło: Wikipedia

Owocem naszej rodzinnej, wielkanocnej podróży do Przemyśla była wycieczka samochodowa do Miejsca Piastowego. Odległość niewielką, tylko 92 km, pokonaliśmy naszą "cytryną" w 1 h i 15 min. Trasa wiodła przepiękną drogą wojewódzką nr 884, po drodze mijaliśmy Dynów, Dubiecko i Domaradz. Nigdy nie mogę zapamiętać które miasteczko jest które, bo wszystkie są na literę D. Rozmawiając przez CB Radio często się myliłem. Zabawne... Mniej śmiesznie było zapewne kierowcom, którzy pojechali nie tam gdzie trzeba. Z góry przepraszam. Jadąc zatem drogą wojewódzką nr 884 moją uwagę zwrócił kierunkowskaz na wieś Golcowa. Zupełnie przez przypadek odkryłem ciekawą perełkę architektoniczną, i tą wiedzą pragnę się z Wami podzielić.

Golcowa – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie brzozowskim, w gminie Domaradz. Miejscowość zasadniczo dzieli się na dwie główne części: Dół i Różanka, oraz liczne przysiółki. Wieś graniczy z Domaradzem, Przysietnicą, Baryczą, Gwoźnicą, Izdebkami oraz z Bliznem.
Miejscowość leży na Pogórzu Przemyskim. Jest to okolica zróżnicowana geologicznie. Występowały tu pokłady ropy naftowej, czego śladem są pozostałe studnie ropne. Występują tu najwyższe wzniesienia w całej gminie, dochodzące do 478 m n.p.m. Wzgórze w przysiółku Nowiny stanowi punkt widokowy na sąsiednie miejscowości, a także Brzozów i Starą Wieś (przy dobrej widoczności można dostrzec tamtejszą bazylikę).

Wg dokumentu wystawionego 23 czerwca 1448 roku wieś została założona w środkowym i górnym biegu Łączki przez biskupa przemyskiego Piotra Chrząstowskiego (de Chranstov).

Pierwotną nazwę Piotrowin (nawiązującą do imienia biskupa – fundatora, jak i do legendy o wskrzeszeniu rycerza Piotrowina przez św. Stanisława, biskupa i męczennika), ludność zmieniła na Golcowa - od nazwiska pierwszego sołtysa tej wsi, Macieja Golca.

Od czasów I Rzeczyposopolitej formalnie Golcowa stanowiła samodzielną gminę z własnym samorządem w postaci wójta i przysiężnych, w praktyce zależnych w dużej mierze od rządcy.

W czerwcu 1624 r. Tatarzy spustoszyli wieś i rozłożyli się obozem. Podobnie postąpili w 1672 r., gdy wzięli w jasyr 77 mieszkańców, zrabowali 24 konie i 11 sztuk bydła. W 1696 r. ks. Maciej Misiewicz, od 1658 proboszcz golcowski, zabity został przez Tatarów. W latach 1745-48sporządzone zostały przez lustratorów bp Wacława Hieronima Sierakowskiego protokoły lustracji kościoła i parafii (1745) oraz wsi (1748). W 1772 Golcowa znalazła się w zaborze austriackim.

25 września 1914 r., w czasie I wojny światowej, do Golcowej wkroczyły wojska rosyjskie. W maju 1915 r. w wyniku tzw. operacji gorlickiej wojska austriackie odzyskały zachodnią część Galicji, zajmując m.in. Golcową. W 1922 wieś Golcowa jako samodzielna gromada powiatu brzozowskiego weszła w skład województwa lwowskiego.

W latach 60. XX wieku w Golcowej powstała brukowana droga. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

We wsi znajduje się kościół parafialny pw. św. Barbary i Narodzenia NMP. Według bardzo starego aktu na pergaminie umieszczonego w zakrystii, kościół był wybudowany około 1448 roku. Wybudowany był w systemie więźbowo-zaskrzynieniowo-zaczepowym, należącym do najstarszych typów konstrukcyjnych kościołów drewnianych.

W drugiej połowie XIX wieku, ok.1872 roku za księdza proboszcza Mikołaja Kaszubskiego kościół został przebudowany (m.in. rozebrano soboty, wybudowano wieżyczkę na sygnaturkę ,dźwignięto kościół o jedną podwalinę). Gruntownej przebudowy dokonano w latach 1885-87, za księdza proboszcza Rudnickiego, kiedy to przedłużono nawę o 16 łokci (9,60 m),ozdobiono wnętrze polichromią autorstwa Jana Tabińskiego. W roku 2007 oraz 2008 przeprowadzono kolejny gruntowny remont kościoła. Wymieniono niektóre podwaliny i lisice, pokryto całość dachu blachą tytanowo-cynkową oraz obito ściany nowymi gontami. Od roku 2010 trwają dalsze prace restauratorskie.

Kościół należy do najstarszych obiektów późnogotyckiej architektury drewnianej na Podkarpaciu, znajduje się on na Podkarpackim Szlaku Architektury Drewnianej.

Wyświetl większą mapę

Zachęcam do odwiedzin Golcowej, może przejazdem, może na kilka dni... Wieś oferuje skromną bazę noclegową, dostęp darmowy do Wi-Fi, a także całkiem smaczne jedzenie.